o Baluarte de Tormentas

game of thrones wiki - fandom

segundo as cancións, o Baluarte das Tormentas fora edificado por Durran, primeiro rei das tormentas, que conquistara o amor da bela Elenei, filla do deus dos mares e a deusa dos ventos. na noite do seu casamento, Elenei renunciara á súa virxindade polo amor dun mortal condenándose así a pasar coma unha mortal, e os seus pais, pesarosos, desencadearan as súas iras e enviaran os ventos e as augas para derrubar a fortaleza de Durran. os seus amigos e irmáns e os convidados á voda resultaron esmagallados baixo os muros derrubados ou foron dar ao mar, mais Elenei protexeu a Durran entre os seus brazos e por iso nom sufriu dano algún, e cando finalmente amenceu el declaroulle a guerra aos deuses e xurou que volvería construír.

the songs said that Storm's End had been raised in ancient days by Durran, the first Storm King, who had won the love of the fair Elenei, daughter of the sea god and the goddess of the wind. on the night of their wedding, Elenei had yielded her maidenhood to a mortal's love and thus doomed herself to a mortal's death, and her grieving parents had unleashed their wrath and sent the winds and waters to batter down Durran's hold. his friends and brothers and wedding guests were crushed beneath collapsing walls or blown out to sea, but Elenei sheltered Durran within her arms so he took no harm, and when the dawn came at last he declared war upon the gods and vowed to rebuild.

outros cinco castelos construíu, cada un máis grande e poderoso que o anterior, tan só para velos escachizados cando as galernas entraban ouleando na Baía Afundebarcos, precedidas de enormes muros de auga. os seus señores pregábanlle que construíra terra dentro; os seus sacerdotes que aplacara os deuses devolvéndolle a Elenei ao mar, incluso os seus servos lle imploraban que cedera. Durran nom atendeu a ninguén. erixiu un sétimo castelo, o máis enorme de todos. algúns dixeron que os fillos do bosque lle axudaran a construílo, labrando as pedras con maxia; outros aseguraban que un mozote lle indicou o que debía facer, un mozote que medraría ata converterse en Bran o Construtor. contárano como o contaran, o final do conto era o mesmo. inda que os deuses nom facían máis que botarlle encima tormenta tras tormenta, o sétimo castelo aguantou desafiante, e Durran Pesar dos Deuses e a bela Elenei moraron alí xuntos ata o fin dos seus días.

five more castles he built, each larger and stronger than the last, only to see them smashed asunder when the gale winds came howling up Shipbreaker Bay, driving great walls of water before them. his lords pleaded with him to build inland; his priests told him he must placate the gods by giving Elenei back to the sea, even his smalfolk begged him to relent. Durran would have none of it. a seventh castle he raised, most massive of all. some said the children of the forest helped him build it, shaping the stones with magic; others claimed that a small boy told him what he must do, a boy would grow to be Bran the Builder. no matter how the tale was told, the end was the same. though the angry gods threw storm after storm against it, the seventh castle stood defiant, and Durran Godsgrief and fair Elenei dwelt there together until the end of her days.

tradución por @xindiriz
extract from CATELYN III, in A Clash of Kings

o mal ou o drama da liberdade

nom é necesario recorrer ao demo para comprender o mal. o mal inscríbese no drama da liberdade humana. é o prezo a pagar pola liberdade. o home nom se reduce ao nivel da natureza, é o 'animal nom fixado', en palabras de Nietzsche.

a conciencia fai que o home se precipite no tempo: nun pasado opresivo, nun presente fuxidío, nun futuro que pode converterse en lenzo ameazante e capaz xerar inquedanza. todo sería máis sinxelo se a conciencia fose simplemente ser consciente. pero coa liberdade ábrese un horizonte de posibilidades. a conciencia pode transcender a realidade actual e revelar unha nada vertixinosa, ou ben un Deus no que todo alcanza a súa quietude. pero con todo iso nom logra zafarse da sospeita de que posibelmente esta nada e Deus sexan a mesma cousa.

en calquera caso, un ser que di 'nom' e que coñece a experiencia da nada tamén pode elixir a aniquilación. en relación con esta situación precaria do home, a tradición filosófica fala dunha 'falta de ser'. as relixións nacen sen dúbida da experiencia desta deficiencia. a sabedoría que se atopa nelas consiste en representarse a imaxe dun Deus que exonera ao homes de ter que ser uns para os outros o horizonte enteiro e último. os homes poden deixar de recriminarse reciprocamente pola súa falta de ser e de responsabilizarse entre si por sentirse alleos no mundo. nom teñen que ser enteiramente deste mundo, e así poden mitigar aquela inquietude acerca da que Georg Büchner dicía, 'fáltanos algo, nom sei como chamalo; pero entre nós nom lograremos arrancalo das entrañas. para que rompernos a cabeza con iso?'.

o mal nom é ningún concepto; é máis ben un nome para o ameazador, algo que xera a conciencia libre e que lle sae ao camiño. sáelle ao camiño na natureza, alí onde esta se encerra á exixencia de sentido, no caos, na continxencia, na entropía, no devorar e ser devorado, no baleiro exterior, no espazo cósmico, ao igual que na propia mesmidade, no buraco negro da existencia. e a conciencia pode elixir a crueldade, a destrución pola propia destrución. os fundamentos para iso son o abismo que se abre no home.

neste libro rózase un camiño a través da maleza das experiencias en torno ao mal e da reflexión sobre este. o mal nom se atopa entre os temas aos que poidamos enfrontarnos cunha tese, ou cunha solución ao problema. nestes camiños necesariamente enredados poden abrirse perspectivas en lugares insospeitados, perspectivas que dirixen a mirada cara horizontes máis distantes.

o camiño comeza con relatos sobre as orixes, con mitos que falan das catástrofes do inicio e sobre o nacemento da liberdade. pero o home no que se esperta a conciencia da liberdade, pode orientarse por si mesmo? o pensamento antigo considérao capaz diso; o cristián, nom.

Agostinho mostra que neste asunto nom se trata só de vinculación moral, mais da pregunta relativa a como o home pode permanecer leal á exixencia da transcendencia. a traizón á transcendencia, a transformación do home nun ser unidimensional, é para Agostinho o mal propiamente dito, o pecado contra o Espírito Santo. polo tanto, o mal ten que algo que ver coa obstinación do espírito e a indolencia do corazón.

Schelling e Schopenhauer inda subscriben este punto de vista. asinan que quen traizoa a necesidade metafísica menoscaba dramaticamente as posibilidades humanas e entrégase ás guerras de autoafirmación, carentes de todo sentido.

pero, como podemos protexer o home do perigo de traizoarse a si mesmo? como podemos protexelo de si mesmo? Agostinho confía na Igrexa, a institución sacra. agora ben, inda que se teña disolvido a relación con Deus, pode conservarse a fe nas institucións, como demostra Reinhard Gehlen. as institucións confiren duración, firmeza e límites aso asuntos humanos. trátase particularmente dos límites, pois o drama da liberdade inclúe tamén a vontade de diferenciarse, e diferenciarse significa trazar límites.

coa loita en torno á diferenza e ao límite comezan as relacións elementais de inimizade. nós e os outros, o imperio e os bárbaros; esta división condiciona a dinámica da historia, que en consecuencia é tamén unha historia das inimizades. as espadas só se volven arados cando teñen feito o seu traballo. sen embargo, tamén é antigo o soño da unidade pacífica do xénero humano, como exemplifica a historia da fracasada torre de Babel.

Kant someteu este soño á refutación da razón. atíñase á necesidade de manter a idea de unidade, inda que sen esquecer a enormidade do salto á realidade. Rousseau, en cambio, soñou cun maior grao de aceptación, que representa coa imaxe da gran comuñón. sen embargo, xa que o outro segue a ser sempre o outro, a exixencia da unidade pode trocarse subitamente no sentimento de estar rodeado de inimigos. así lle aconteceu a Rousseau, quen nom asumiu a pluralidade como estímulo. a tradición do pensamento liberal procedeu de distinta maneira, cun programa contra o mal que proclama que nom será posíbel mellorar os homes, mais que máis ben hai que investir na racionalidade das estruturas.

o que decide se a historia se desenvolve cara o ben ou cara o mal nom é a constitución dos homes, mais o xeito de organización social. uns insisten no mercado e a división de poderes, outros nas relacións de produción. pero en ambos casos menosprézanse os riscos da liberdade. hai abismos da liberdade, abismos que os excesos imaxinarios do Marqués de Sade deixan entrever.

no seu exemplo pode descubrirse aquel mal que só se quere a si mesmo e, en definitiva, só quere a nada. foi a estética do terríbel a que explorou esa nada sedutora e ameazadora, ata que con Nietzsche o nihilismo entrou na plena conciencia de si mesmo, proclamándose como sentido da 'gran política' a vontade de poder e o traballo no 'material humano'.

Hitler representa o último desenfreo da modernidade. desde entón todos comprobamos ata que punto carece de chan a realidade humana. cando desapareceu a fe en Deus, o centro de gravidade desprazouse cara a fe no home. pero agora descubrimos de xeito sorprendente que a fe no home era máis doada cando se emprendía un rodeo a través de Deus.

o penúltimo capítulo está dedicado a Xob, para ocuparnos mediante o seu exemplo cun tipo de devoción que incita a pensar fondamente. carece de fundamento, e por iso se corresponde exactamente co carácter abismal do mundo. tamén mostra o tipo de relación que implica a confianza no mundo. esta confianza, precisa boas razóns, ou seméllase máis ben a unha promesa acerca da que nom sabemos con exactitude se a temos recibido ou a temos feito?

prefacio de SAFRANSKI, Rüdiger das Böse oder das Drama der Freiheit (1997) - tradución por @xindiriz

historia dunha hora

sabedores de que a señora Mallón padecía unha enfermidade crónica, procuráronse todas as precaucións posíbeis ao comunicarlle que morrera o seu home.

foi súa irmá Xosefina quen llo dixo, con frases entrecortadas; suxestións veladas que revelaban ao tratar de ocultar. Ricardo, amigo do seu home, tamén estaba alí, preto dela. foi el quen estaba na redacción do xornal cando se recibiron as novas do desastre ferroviario. co nome de Brandán Mallón á cabeza da listaxe de 'finados'. só esperara o tempo suficiente para asegurarse de que un segundo telegrama o confirmara, e apresurárase para evitar que algún outro amigo, menos coidadoso e delicado, transmitise a triste nova.

nom oíu a historia como tantas outras mulleres teñen oído o mesmo, paralizada e incapaz de aceptar o que significaba. botou a chorar de inmediato, de xeito repentino, salvaxe e sen importarlle os demais. nom deixou que ninguén fose con ela.

fronte á ventá aberta había unha butaca cómoda e ampla. afundiuse nela, esmagada por un esgotamento físico que perseguía ao seu corpo e semellaba chegarlle ata a alma.

na praza que había diante da casa, baleira, vía as copas das árbores que vibraban cheas de vida nova e de primavera. o delicioso alento da chuvia estaba no aire. e na rúa un vendedor ambulante anunciaba a berros as súas mercadorías. chegoulle, débil, a melodía dunha canción que alguén cantaba ao lonxe, e no beirado chiaban infinidade de pardais.

desde o oeste viñan cara a súa ventá as nubes amontoadas unha enriba doutra e parcheadas polo ceo azul.

sentou coa cabeza cara atrás sobre o coxín da cadeira, inmóbil, a nom ser cando un sollo lle subía á gorxa e a sacudía, coma cando un neno queda durmido de tanto chorar e inda salouca en soños.

era moza, cara pálida e calma e cuns trazos que indicaban represión e incluso certo rixo. pero agora había unha mirada anodina nos seus ollos, que miraban ao lonxe cara un daqueles parches de ceo azul. nom era unha mirada reflexiva; indicaba a suspensión de todo pensamento intelixente.

algo ía chegar ata ela e esperábao, asustada. que sería? nom o sabía, algo demasiado sutil e esquivo para poderlle dar nome. pero sentíao, arrastrándose desde o ceo, aproximándose a ela nos sons, nos cheiros, e na cor que ateigaba o aire.

axitoulle un tumulto o peito. comezaba a recoñecer o que se aproximaba para posuíla, e ela quería loitar para rexeitalo - tan indefensa como estaban as súas mans, esveltas e brancas.

cando se abandonou, escapou dos seus labres lixeiramente separados unha palabra nun pequeno suspiro. en voz baixa díxoa unha e outra vez, 'libre, libre, libre!'. a mirada perdida e o terror que a seguiron desapareceron dos seus ollos. agora eran precisos e brillaban. sentía latexar os pulsos e a sangue que a percorría aqueceuna e relaxou toda e cada unha das polgadas do seu corpo.

nom se detivo a pensar se a ledicia que a posuía era monstruosa ou nom. unha percepción diáfana e exultante permitiulle desestimar aquela suxestión como algo trivial.

sabía que volvería chorar ao ver as mans, amábeis e delicadas, amortalladas; a cara que sempre a mirara con amor, fixa e gris e morta. pero viu, máis alá dese amargo momento, unha longa procesión de anos que lle pertencerían só a ela. e abriu e estendeu os brazos para darlles a benvida.

nom habería ninguén para quen vivir durante eses vindeiros anos, viviría para si mesma. nom habería un vontade poderosa que dobregaría a súa coa persistencia cega coa que os homes e as mulleres pensan que teñen dereito a impor o seu parecer sobre outro ser humano. fose con intencións crueis ou amábeis, nese breve momento de iluminación, o acto nom deixaba de parecerlle un crime.

e aínda así amárao, ás veces. mais nom outras. que importaba xa! que podía importar o amor, o misterio sen solución, en vista de que posuía unha seguridade en si mesma que agora recoñecía como o máis poderoso impulso do seu ser!

'libre! en corpo e alma!', seguiu murmurando.

Xosefina estaba axeonllada ante a porta pechada, cos beizos no oco da chave, rogándolle que a deixara entrar. 'Luísa, abre a porta. suplícocho, por deus bendito, abre a porta'.

'marcha. estou ben'. si, estaba absorbendo o elixir da vida a través da ventá aberta.

a súa fantasía desbocouse pensando en todos aqueles días que a esperaban. días de primavera, e días de verán e todo tipo de días que ían ser seus. respirou un rezo por unha vida que fose longa. inda onte se estremecera ao pensar que a vida podería ser longa.

finalmente ergueuse e abriu a porta aos importunos da súa irmá. os seus ollos enfebrecidos e triunfantes mentres sen darse conta se comportaba como a deusa da Vitoria. agarrouse á cintura de súa irmá e baixaron xuntas as esqueiras. Ricardo esperábaas abaixo.

alguén despechou a porta da rúa. quen entraba era Brandán Mallón, coa roupa algo lixada pola viaxe, coa súa maleta e o seu paraugas. estivera lonxe do lugar do accidente e nin sequera soubera del. asustouse co berro penetrante de Xosefina. e co rápido aceno de Ricardo por evitar que o vira a súa muller.

pero Ricardo foi demasiado lento.

cando viñeron os médicos dixeron que Luísa morrera dun ataque ao corazón - de dita que mata.

@xindiriz, tradución de 'The Story of an Hour', Kate Chopin, escrita o 19 de abril de 1894

Fernando Moreiras: 'Esta é unha novela inusual en Dick'

Philip K. Dick é un dos grandes nomes da ciencia-ficción. de feito, da súa prolífica carreira só unha novela, Confesións dun artista de merda, se escapa a este xénero. agora, da man da editora pontevedresa Kalandraka, acaba de ser traducida ao galego por primeira vez.

'sentín curiosidade porque xa traducira antes Soñan os androides con ovellas eléctricas e contaba que o seguinte encargo fora outra obra de ciencia-ficción, pero non. encargáronme algo totalmente inusual en Dick, unha novela costumista da California dos anos 50. primeiro, foi unha sorpresa e, logo, púxenme a traducir con moitísimo gusto', recoñece Fernando Moreiras, tradutor da obra.

-que foi o más difícil?

-o máis complicado, e é algo que xa me pasou con outros autores deste estilo, é tentar transmitir ese espírito, neste caso, de hai setenta anos a un público actual. hai moitos conceptos que son descoñecidos, tanto porque pertencen á cultura estadounidense, como porque son doutra época. ademais de que o contacto cultural que houbo nos 50 entre España e Estados Unidos foi moi limitado. cando Dick emprega unha expresión ou un referente cultural que probablemente sexa opaco para o 99% dos lectores galegos, tes que buscar o xeito, tes que darlle voltas, tes que mirar a maneira de explicalo sen que se perda que é un referente cultural. persoalmente, son bastante inimigo das notas de autor porque me parece que rompen a fluidez da lectura, polo que sempre tento buscar o xeito de que a aclaración dun referente cultural alleo a nós quede integrada dentro da lectura. nas de ciencia-ficción, como todo e novo, todo ven explicado na propia novela, pero nestes casos o autor presupón que é algo que coñeces. entón tira para adiante, pero o tradutor non pode facelo porque quedan mensaxes rotas no texto.

-estamos nun tempo no que o coronavirus deu pe a moitas teorías conspiratorias e curiosamente o protagonista gusta de recompilalas?

-si. é curioso porque, aínda que pasaron setenta anos, o protagonista é alguén que no ano 2020 está de plena actualidade. pero xa non so polas teorías conspiratorias do coronavirus, senón por cousas como o terraplanismo, os antivacinas, ... esas tendencias contra ciencia, pero que tentan basearse nun discurso científico, que é o que fai este home, están de plena actualidade. é algo que, por un lado, fai graza, pero, por outro, mete medo.

-como definiría esta obra dentro do contexto artístico de Philip K. Dick?

-aínda que non teña ningún elemento de evidencia científica, fóra do que hai na imaxinación do protagonista, nótase que o autor tiraba xa cara unha clase concreta de escritura. é dicir, isto non é un futuro terrible onde todo o mundo é raro e disfuncional. aínda que é un pasado real, os personaxes teñen actitudes moi semellantes ás que teñen noutras novelas de Dick. poden atoparse, mesmo, algúns paralelismos. el tiña o seu estilo e, simplemente, chegado o momento acabou dando un xiro, deixou a ciencia-ficción, pero o seu estilo xa o traía na mochila. en Confesións dun artista de merda, aínda que non ten que ver coas temáticas ás que estamos afeitos do autor, podemos recoñecer o seu estilo. é claramente unha novela de Dick con personaxes de Dick.

-a vida de Dick foi complicada, trasladase iso a esta novela?

-nom sabería dicir porque nom coñezo tanto a mocidade de Dick. na novela céntrase moito na infancia e mocidade do personaxe. case todos coñecemos a vida, que foi moi turbulenta, do Dick adulto. se o Dick adulto era como era, seguramente si que tería esas psicoses na xuventude. pero é que na xenialidade adoita haber un toque de loucura.

-á marxe de Dick, que outro autor e obra de ciencia-ficción lle gustaría traducir?

-encantaríame traducir Hyperion, de Dan Simmons. para min é a mellor novela de ciencia-ficción de todos os tempos. o que pasa é que non é un autor tan coñecido, polo que traducilo ao galego, que é un mercado máis restrinxido ten os seus riscos. bueno, digo que Dan Simmons é pouco coñecido, pero agora que fixeron unha serie dunha das súas novelas, The Terror, e que están pensando en producir Hyperion tamén como serie de televisión, pois igual cambian as tornas. esta é unha novela de 1992 e xa lle ía tocando que lle fixeran un pouco de caso, pero o que pasa é que unha obra moi complexa. ademais toca temas polémicos e é un risco para as cadeas. a pesar disto, Simmons é un autor moi meritorio.

entrevista publicada en la.voz.de.galicia (edición Pontevedra) 'se o Dick adulto era como era, seguro que si tería esas psicoses na xuventude' asinada por LÓPEZ PENIDE

nas súas propias palabras: tradutoras ao inglés sobre o traballo que as inspira, un

www.wsj.com

ALISON ANDERSON

a tradutora máis importante de todos os tempos é Constance Garnett, que fixo todos os grandes rusos entre finais do XIX e inicios do XX. incluso coñeceu a León Tolstoy na súa casa. pode que teña detractores, e que gran parte do seu traballo se teña revisado, pero moitas lectoras nin sequera son conscientes da enorme débeda cultural que lle debemos por acercar a occidente a riqueza da literatura rusa.

e como tradutora viva mencionaría a Susan Bernofsky, que traduce do alemán. quedei pasmada coa beleza da súa tradución de Visitation, de Jenny Erpenback, incluso máis que pola propia novela, que é superlativa.

Alison Anderson ten traducido recentemente Madame Bovary of the Suburbs, de Sophie Divry (MacLehose).

SUSAN BERNOFSKY

www.amazon.com

o primeiro que souben de Margaret Jull Costa foi como tradutora de Xosé Saramago, e logo namoreime dobremente dela cando comecei a ler as súas traducións do grande escritor do XIX Eça de Queirós, incluíndo a súa obra mestra, the Maias, unha incríbel saga familiar escrita na prosa máis exuberante e rica.

Jull Costa é dona dun oído tan afinado para os ritmos da escrita dunha certa época que captas toda a elegancia, lirismo e gravitas mais sen rastro da pomposidade que acostuma colarse nas traducións de xeito tan doado.

o seu Saramago é unha obra mestra dun xeito completamente diferente, un tipo de escrita moito máis contemporáneo. mesmo agora estou emocionada coa nova tradución que acaba de realizar de the Book of Disquiet, baseada nunha selección moito máis ampla dos textos fragmentarios de Pessoa que a que estaba dispoñíbel.

a tradución máis recente de Susan Bernofsky é Memoir of a Polar Bear, de Yoko Tawada (Norton).

English Pen

SARAH DEATH

a miña colega Barbara J Haveland, escocesa e tradutora do noruegués e do danés, ten gran experiencia e sensibilidade. particularmente admiro as súas traducións das novelas de Linn Ullmann, filla de Liv Ullmann e Ingmar Bergman. eu, que teño traducido unha das novelas de Ullmann, sei o reto que poden representar.

a última tradución de Sarah Death son os diarios de guerra de Astrid Lindgren, a World Gone Mad (Pushkin).

KATY DERBYSHIRE

Schreiben & Leben

a tradución the Story of My Teeth, sobre un orixinal de Valeria Luiselli, autoría de Christina MacSweeney, é tan alegre e efervescente como o propio orixinal, que trata dun poxador feito lenda que vende os seus propios dentes, entre outras cousas.

pero o que realmente o fai destacábel é a cronoloxía de MacSweeney, un capítulo que engadiu á novela para axudar aos lectores nom-mexicanos a comprender o libro. e tán divertido como a novela e unha aproximación realmente innovadora á tradución como ferramenta que pode ser útil salvar fendas culturais.

Katy Derbyshire ten traducido recentemente One Day, por Christa Wolf (Seagull).

MAUREEN FREELY

malapartiana

a miña escolla é Antonia Lloyd-Jones, nom só pola marabillosa fluidez da súa prosa mais porque foi por medio das súas traducións, sempre tan ben escollidas, logrei comprender a riqueza da literatura de Polonia.

a primeira que me viu ás mans foi Mercedes-Benz, de Pawel Huelle. foi o libro que escollín para a Good Read, en Radio4, un ano despois. Antonia acababa de regresar a Inglaterra logo de bastante tempo fóra. pilleina saíndo do seu apartamento, con Radio4 a todo volume para despistar a posíbeis ladróns, cando oíu que alguén a mencionaba en antena. ao inicio pensou que eran cousas da súa cabeza! escribiume unha postal e nom tardamos moito en facernos amigas.

Maureen Freely ten acabado recentemente, en colaboración con Alexander Dawe, a tradución de Madonna in a Fur Coat, de Sabahattin Ali.

NOTA DO TRADUTOR: quizás sexa dobremente absurdo ou torpe traducir sobre xente q traduce e opina sobre as traducións doutras persoas q tamén traducen. só quizás. porq ademais este é un fermoso labirinto no q perderse.

FONTE e TEXTO ORIXINAL: Alison FLOOD, 'in their own words: 10 female translators on the work that inspires them' The Guardian.

tradución por @xindiriz

botaporelas: unha teoría

capa do libro orixinal
goodreads.com

no verán de 2010, Stanley McChrystal, comandante en xefe en Afganistán mofouse de que nos EEUU os civís mandaran sobre os militares EEUU e, como consecuencia, o presidente Barack Obama pediulle que dimitira. tal mostra de insolencia causou estrañeza. pero resultou clarificador saber como McChrystal acostumaba xestionar outros asuntos menores. dise que nunha ocasión, o seu xefe de gabinete informouno que debía asistir a unha cea en París cos aliados da OTAN - nom por que fraqueasen e tivese que apuntalar o seu apoio para continuar a guerra senón porque, tal e como o expresou o xefe de gabinete, 'a cea vai co cargo, señor'. McChrystal fíxolle unha figa, contestándolle, 'e isto vai co cargo?'.

se comparamos casos de descaro, o xeneral McChrystal palidece en comparanza con outro xeneral, Douglas MacArthur. durante a guerra de Korea, MacArthur era a lei, en cuestións importantes e en cuestións menores. desafiou e rifou en público co presidente Truman defendendo a guerra nuclear. cando logo se reuniron na Illa Wake, MacArthur chegou ao extremo de chegar primeiro  e logo tardar un chisco en permitir aterrar o avión presidencial. así o comandante en xefe de MacArthur aterrou semellando ser o seu subordinado.

cando explicou máis tarde o relevo de MacArthur Truman dixo: 'despedino por nom respectar a autoridade presidencial, nom o despedín por ser un maldito fillo de puta, inda que o é, porque iso nom contravén a lei no tocante a xenerais'. Truman aproveitou para meter, comprensibelmente, as súas pullas. perfectamente podía ter dito tamén que MacArthur era un auténtico botaporela.

mais iso nom é unha acusación exótica: os botaporelas abundan na historia e na vida pública. ademais de xenerais botaporfóra, pensemos en figuras contemporáneas como o ex-presidente italiano Silvio Berlusconi, o venezolano Hugo Chávez ou o iraniano Mahmoud Ahmadinejad. pensemos en Donald Trump, o exixente crítico de música pop Simon Cowell, ou o narcisista Mel Gibson. atopamos botaporelas todos os días nas novas por cable, onde os locutores nom paran de interromper aos convidados, e tamén na radio, onde se desperdicia tempo con comentaristas que nom fan máis que mentir e insultar. isto deteriora o debate público, tan vital para unha sociedade democrática saudábel, pero para máis inri os comentaristas que se sobreexcitan nas ondas fanse ricos e famosos, e tamén o pasan bomba.

todo isto formula un asunto filosófico máis amplo: en que consiste ser un botaporela? a resposta nom é obvia, a pesar de que a miúdo, nas nosas vidas persoais, vémonos atrapados entre xente para a que nom existe mellor definición. os botaporelas nom simplemente se atopan na historia ou nos altos cargos mais en case todas partes - no traballo, no bar que nos gusta, no deporte, no instituto, no noso grupo relixioso, ou no noso círculo de amizades; e incluso, para os máis desafortunados, na propia casa ou na familia máis próxima.

fagamos como fagamos para librarnos deles, a miúdo a verdade é que temos que soportar reunións que, para a maioría de nós, representan grandes dificultades e esforzo persoal. o botaporela nom só é unha persoa irritante máis, é unha persoa absolutamente molesta - molesta abondo para provocar que se desencadee en nós a impotencia, o medo, ou a ira. para empeorar as cousas, poderiamos nom ser quen de entender exactamente porque alguén nos pode chegar a perturbar tanto. pode que o único do que esteamos seguros é que 'botaporela' é a palabra repugnante e tamén apropiada para esta persoa en concreto.

mentres que á maioría de nós lle viría ben algún consello no tocante ao manexo dos botaporelas, nom chegamos moi lonxe sen ter respondido á pregunta inicial: en que consiste ser un botaporela?. de nom haber máis opcións, unha boa resposta - unha boa teoría do 'botaporela' - sería intelectualmente útil. proporcionaríanos os conceptos que precisamos para acabar pensando ou dicindo a razón pola que algunha xente nos chega a molestar tanto.

iso, á súa vez, e esa é a idea, abriría unha ventá pola que mirar aspectos máis fondos da nosa moral e da nosa vida social. comprobariamos o que revelan os botaporelas sobre a condición social humana e a razón da súa ubicuidade, en todas as sociedades. a idea é que unha boa teoría sería útil no día a día. entender os botaporelas que nos deteñen podería axudarnos a pensar dun xeito construtivo sobre a mellor maneira de manexalos. poderíamos ter máis claro cando é mellor plantarse ou cando é mellor ignoralos - paga a pena loitar por ter iso máis claro.

a nosa teoría defende que o botaporela exhibe unha característica da moral que os filósofos tratan de comprender desde os tempos de Jean-Jacques Rousseau. o botaporela rexeita escoitar as nosas queixas, lexítimas, e por iso representa un reto á idea de que todos e cada un de nós temos dereito a ser recoñecidos como iguais desde o punto de vista moral. isto explica por que o botaporela é tan irritante, ao revelar a grande importancia que concedemos ao recoñecemento dos demais en ámbitos sorprendentes das nosas vidas. comprender ben isto contribúe a manexar mellor os botaporelas.

a clave é comprender porque estamos tan tentados a loitar nos termos que eles propoñen: loitamos polo noso propio recoñecemento moral. tamén exploraremos con máis fondura cuestións máis básicas sobre a vida social humana: por que os botaporelas son basicamente homes? teñen realmente a culpa de ser botaporelas? por que unhas sociedades producen máis botaporelas que outras? son certos estilos de capitalismo especialmente propensos á produción de botaporelas e, consecuentemente, ao declive social? e, finalmente, podemos, en último termo, facer as paces nom só co botaporela que nos toca en sorte e tamén coa condición humana, na os botaporelas nom fan máis que florecer?

en que consiste ser un botaporela?

a nosa teoría é basicamente esta: unha persoa conta como botaporela cando, e só cando, sistematicamente se permite gozar de privilexios especiais nas relacións interpersoais en base a un arraigado sentido de ter dereito a facer o que lle pete que o inmuniza contra as queixas do resto (ao ser os botaporelas, nunha enorme proporción homes, usamos o masculino a propósito. consideramos que as mulleres tamén poder ser botaporelas. pensemos en Ann Coulter). a nosa teoría, polo tanto, ten tres elementos básicos: en termos interpersonais e cooperativos, o botaporela:

1, crese co luxo de gozar de privilexios especiais e abusa deles de xeito sistemático;
2, faino por crer que ten dereito a facelo; e
3, é inmune, por crerse con dereito, ás queixas do resto.

así, por exemplo, o botaporela é a persoa que habitualmente nom garda a fila. ou que frecuentemente interrompe unha conversa. ou que saca a man pola ventá para cambiar de carril ao conducir. ou que insistentemente subliña os defectos doutra persoa. ou que é extremadamente sensíbel a sentirse ofendido mentres nom se decata de que el é borde co resto. unha persoa insensíbel - un simple 'cretino' - podería sentirse chamado a gozar de 'privilexios especiais' en tales relacións interpersonais. o que distingue ao botaporela é o xeito de actuar, as razóns que o impulsan a actuar dun xeito arrogante e abusivo. o botaporela actúa convencido de que é especial, que as normas xerais de conduta nom se lle aplican (...)

assholes: a theory

Aaron James

Knopf Doubleday Publishing (2012)
tradución por @xindiriz
xindiriz@gmail.com

1 a theory

in the summer of 2010, Stanley McChrystal, US army general and Afghan war commander, reportedly trashed the US civilian military leadership, in effect forcing President Barack Obama to ask him to resign. the display of disrespect was striking, but more telling were the details about MacChrystal's handling of smaller matter. according to one story, McChrystal was once apprised by his chief of staff that he was obliged to attend a dinner in Paris with NATO allies -if not to shore up flagging support for the war, then simply because, as the chief of staff put it, 'the dinner comes with the position, sir'. McChrystal held up his middle finger, retorting, 'does this come with the position?'.

for brazen disregard, General McChrystal pales in comparison to another general, Douglas MacArthur. during the Korean War, MacArthur was a law unto himself, in matters both big and small. he quarreled defiantly in public with President Turman, agitating for nuclear war. in their eventual confrontation at Wake Island, MacArthur went so far as to arrive first and then order the president's approaching plane into a holding pattern. MacArthur's commander in chief would thus arrive on the landing strip appearing to be MacArthur's supplicant.

in explaining why he subsequently relieved MacArthur of his command, Truman said, 'I fired him because he wouldn't respect the authority of the president. I didn't fire him because he was a dumb son of a bitch, although he was, but that's not against the law for generals'. Truman was arguably pulling his punches. he could easily have called MacArthur an asshole.

that would not be an exotic charge: assholes abound in history and public life. aside from runaway generals, we might think of such contemporary figures as former Italian president Silvio Berlusconi, Venezuelan president Hugo Chávez, or Iranian president Mahmoud Ahmadinejad. we might think of the self-important developer-entertainer Donald Trump, the harsh pop music critic Simon Cowell, or the narcissist actor Mel Gibson. assholes are found daily on cable news, where hosts repeatedly interrupt their guests, and also on talk radio, where airtime is given to commentators who thrive on falsehood and invective. even as this demonstrably degrades the public debate so vital for a healthy democratic society, overheated commentators get rich and famous, while clearly having a really great time.

all of this poses a larger philosophical question: what is it for someone to be an asshole? the answer is not obvious, despite the fact that wer are often personally struck dealing with people for whom there is no better name. assholes can be found not simply in history and high public office but almost anywhere -at work; in our chosen club, sport, school religious group, or circle of friends; and even, for the truly unlucky, in the home or immediate family. try as we might to avoid them, we often simply have to manage encounters that come, for most of us, with great difficulty and personal strain. the asshole is not just another annoying person but a deeply bothersome person -bothersome enough to trigger feelings of powerlessness, fear, or rage. to make matters worse, we may be unable to understand why exactly someone should be so disturbing. we may feel certain only that 'asshole' is a suitably unsavory name for this particular person.

while most of us could use advice in asshole management, we cannot get far without an answer to our initial question: what is it for someone to be asshole? if nothing else, a good answer -a good theory of the asshole- would be intellectually interesting. it would give us the concepts to finally thing or say why some people disturb us so. that, in turn, would ideally open a window into deeper aspects of morality and social life. we would see what assholes reaveal about the human social condition and why assholes are everywhere, in every society. ideally, a good theory would be practically useful. understanding the asshole we are stuck with might help us think constructively about how best to handle him. we might get a better sense of when the asshole is best resisted and when he is best ignored -a better sense of what is, and what is not, worth fighting for.

according to our theory, which we will present shortly, the asshole exposes a deep feature of morality that philosophers have sought to understand from the time of Jean-Jacques Rousseau to this day. the asshole refuses to listen to our legitimate complaingts, and so he poses a challenge to the idea what we are each to be recognized as moral equals. this explains why the asshole is so bothersome, by revealing the great importance we attach to recognition in unexpected areas of our lives. in later chapters, we will suggest that a clearer understanding of this helps with asshole management. the key is understand why we are easily tempted to fight on the asshole's terms: we are fighting for moral recognition in his eyes. we will also explore larger, more basic questions about human social life. why are assholes mainly men? can assholes be properly blamed? why do some societies produce more assholes than others? are certain styles of capitalism especially prone to asshole production and thus social decline? and, finally, can we ultimately make peace not only with the given asshole but also with a human social condition in which assholes flourish?

what is it to be an asshole?

our theory is simply this: a person counts as an asshole when, and only when, he systematically allow himself to enjoy special advantages in interpersonal relations out of an entrenched sense of entitlement that immunizes him against the complaints of other people (because assholes are by and large men, we use the masculine pronoun 'he' advisedly. we will suggest that women can be assholes as well. for the time being, think of Ann Coulter). our theory thus has three main parts. in interpersonal or cooperative relations, the asshole:

1, allows himself to enjoy special advantages and does so systematically;

2, does this out of an entrenched sense of entitlement; and

3, is immunized by his sense of entitlement against the complaints of other people.

so, for example, the asshole is the person who habitually cuts in line. or who frequently interrupts in a conversation. or who weaves in and out of lanes in traffic. or who persistently emphasizes another person's faults. or who is extremely sensitive to perceived slights while being oblivious to his crasness with others. an insensitive person -a mere 'jerk'- might allow himself to so enjoy 'special advantages' in such interpersonal relations. what distinguishes the asshole is the way he acts, the reasons that motivate him to act in an abusive and arrogant way. the asshole acts out of a firm sense that he is special, that the normal rules of conduct do not apply to him (...)

Stefan Zweig, cara a e cara b

Stefan y Lotte Zweig | Acervo CSZ, Universidad de Salford

Stefan Zweig suicidouse o 22 de febreiro de 1942 en Petrópolis. inxeriu unha forte dose de veronal xunto á súa segunda muller, Lotte Altmann. ela estaba enferma, con escasa posibilidade de cura e el, con sesenta anos, deprimido e canso de deambular de país en país, sen fogar, privado da súa fabulosa biblioteca persoal e sen acougo para poder traballar.

en 1942 Hitler semellaba invencíbel e Zweig nom quería seguir vivindo coa perspectiva de que o seu vello mundo de cultura e liberdade se derrubara arrastrando con el o humanismo dos 'bos' europeos, aquelas ideas que os nazis masacraban.

Zweig era un supervendas con obras traducidas a máis de 50 idiomas diferentes. desde 1925 ningún autor vendía tantos libros coma el, nim sequera Thomas Mann. triunfara entre o público culto da época con ensaios biográficos sobre algúns dos seus autores predilectos: Nietzsche, Hölderlin, Dostoyevski ... o mesmo que coas biografías de Fouché, María Antonieta ou María Estuardo.

nom aportaba datos históricos novos pero era capaz de transmitir sentimentos, descubrir as paixóns e os arrebatos dentro de cada personalidade, así como os xiros inusitados do destino que transforman as vidas. ninguén antes ca el reflectiu con tanto detalle as perplexidades do corazón, os trastornos da ánima dos creadores ou dos personaxes políticos.

ademais de biógrafo foi tamén poeta e tradutor, iniciándose nestas tarefas durante a súa acomodada xuventude na Viena dos Habsburgo; coñeceu e admirou a grandes escritores e namorouse da literatura francesa, sobre todo de Balzac. tamén tiña devoción por Chejov e Tolstoi, rusos que probabelmente leu en francés.

cedo comezou a escribir relatos e novelas cun estilo propio, áxil, e conciso; novelas que trataban do interior do ser humano, que el consideraba máis ilimitado e enigmático. exploraba as paixóns dos seus coetáneos de igual xeito que escribía as súas biografías. sabía describir ben as paixóns dos seus personaxes femininos, esposas seducidas ou tentadas pola aventura cun descoñecido, mozas cheas de anhelos inconfesábeis, ...

na súa vida privada tiña éxito coas mulleres, rompía algún corazón que outro inda que nunca desprezaba nim era misóxino á maneira dun Arthur Schnitzler. estaba máis próximo ao feliz afeccionado aos praceres da vida que foi Casanova, de quen tamén trazou unha biografía.

das súas novelas dúas foron traducidas á lingua galega, a impaciencia do corazón (1939, traducida por Rosa María Gómez Pato e publicada pola editora 'Hugin e Munin' en 2018), e novela de xadrez, dobremente traducida ao galego, por Patricia Buxán e Saleta Fernández, en 2004 para 'Ir Indo' e en 2018 para 'Irmás Cartoné' respectivamente.

poucos meses antes de morrer, illado en Petrópolis, sen libros que consultar para terminar o seu gran estudo sobre Balzac, lía os ensaios de Montaigne e mataba o tempo xogando xadrez con Lotte. moi produtivo a pesar do seu pesimismo xa que inda xusto antes do fin escribiu o mundo de onte, e novela de xadrez.

este último é un relato considerado perfecto por moitos críticos. nel mostra a súa sutil repulsa do nazismo. un campión mundial de xadrez, romo e de ideas fixas, perde unha partida contra un misterioso personaxe, Dr B, un home culto machucado pola Gestapo que soubo conservar a súa integridade e liberdade interiores cando ao seu redor se derrubaba o mundo, como Erasmo, figura tan querida por Zweig, heroe do seu propio tempo.

FONTES:

Luis Fernando MORENO CLAROS, la vertiginosa épica del sentimiento

Braulio GARCÍA JAÉN, la mentira de Stephan Zweig, retrato de una omisión histórica

cando se inicia a IGM miles de civís son executados nas proximidades das liñas de combate, pola mera sospeita de ser espías. Zweig, xa coñecido por entón, escribía no seu diario, 'hai que cauterizar co ferro ao roxo o lixo que supura'. iso escribía o 'bo' europeo, como lle chamou Roman Rolland, un escritor francés e amigo seu, a quen Zweig tranquilizaba por carta sobre a firmeza do seu pacifismo.

a finais de 1914, dedicábase a 'peitear aos heroes', que é como os privilexiados membros do Grupo Literario do Arquivo de Guerra, creado ao efecto, denominaban a súa tarefa de propaganda. chegaban os informes dos oficiais propondo condecorar a algún soldado, e eles, os escritores, adornábanos para 'atrapar a atención do lector', segundo un alto mando.

de 9 a 15 horas, o estilo de Zweig estaba ao servizo da máquina de picar carne; 'tres historias diarias' era a frase que o resumía todo. polas tardes reuníase con outros escritores no Café Imperial, a ler os xornais, tamén acicalados polo Grupo de Prensa.

algo máis dun século despois a súa obra edítase no estado español cunha regularidade industrial: máis dun título ao mes desde 2014 a 2019 (base de datos do Ministerio). a súa autobiografía, o mundo de onte, véndese a 27€ e leva 26 edicións. sen embargo, as páxinas dedicadas á súa febre nacionalista e os seus exercicios bélicos nom 'existen'. el, directamente, nunca escribiu sobre o iso o resto da súa vida. vergoña ou omisión dun esteta?

a pregunta é interesante polas mesmas razóns que a súa aura nom para de medrar. co nacionalismo outra vez en auxe e a sombra dos anos trinta presente e alimentada por moitos, 'os forxadores da conciencia europea', Zweig sería un, son máis necesarios que nunca.

'os que cremos na liberdade debemos recoñecer onde están as feblezas dos nosos mestres. pero tamén debemos recoñecer que logo da a vida polos seus ideais, que son os ideais do vello liberalismo europeo', explica Mauricio Wisenthal, quen na súa xuventude puido coñecer algúns amigos do escritor e cuxa primeira esposa, Friderike, lle dedicou un libriño que inda conserva.

'retocaba algunhas cousas para aparecer baixo unha luz mellor', segundo Adan Kovacsis, tamén tradutor e autor de guerra e linguaxe (Acantilado) onde analiza o papel dese grupo de escritores ao servizo da causa. 'hai algo mentireiro niso, mais nom lle resta mérito ao que logo escribiu'.

Kovacsis é tradutor, entre outros, de Karl Kraus, contemporáneo de Zweig e quizás a voz que con máis se opuxo á guerra. Kraus foi máis duro que o seu tradutor ao castelán, 'Kraus criticaba que os escritores ían ao arquivo para zafarse e nom servir no exército, e ao mesmo tempo dedicábanse a escribir propaganda para mandar a outros ás liñas de combate'.

pero é difícil saber ata que punto os escritos de Zweig se contaxiaron daquel súbito entusiasmo bélico das principais capitais europeas a partir de agosto de 1914. en parte porque moitos dos seus textos nom se asinaban, tanto os do Arquivo da Guerra como os artigos que enviaba a Neue Freie Presse, e en parte porque o propio Zweig, con seu silencio posterior, e os editores das súas obras completas, expurgadas, encargáronse de borrar as trazas. sem embargo, quedan os seus diarios e a vergoña dos seus lectores.

Acantilado publicou en 2016 unha biografía de Kafka escrita po Reiner Stach. nela consta que o 2 de agosto de 2014, Kafka anotou no seu diario, 'Alemaña declara a guerra a Rusia. pola tarde, escola de natación'. as anotacións de Zweig, nom obstante, eran máis comprometidas. e, lidas hoxe, comprometedoras. 'Liexa asaltada: primeiro en van, logo con éxito polos alemáns, unha acción heroica', escribe Zweig o 7 de agosto.

cando os alemáns apresan a miles de franceses en Metz, anota: 'cun valor único, un séntese orgulloso de falar alemán'. os serbios son 'hordas'; pola conta, afundir tres cruceiros ingleses con 2000 militares a bordo 'un acto heroico de cautela e ousadía'. a censura fai estragos pero el celebra as cifras oficiais: 'vivir este día ten sido en verdade fermoso, alégrome xa pensando en mañá, fálase de cen mil prisioneiros'. os civís executados son o merecido correctivo ao 'lixo que supura'.

escritores pasaron moitos polo Arquivo da Guerra mais, incluso unha vez dentro daquel cuartel amarelo por fóra e branco por dentro situado na Stiefgasse, houbo quen se resistiu ou foi incapaz de escribir propaganda. como Rilke, que acabou separado do grupo subliñando, literalmente, balances e listaxes con nomes de soldados.

Kraus nunca lle perdoou a Zweig a súa ambivalencia. anos despois, nun artigo onde destripaba o preciosismo verbal de Zweig, describíao como 'un dos falabarato máis representativos da cultura europea'.

Edward Timms, que leu os diarios de Zweig antes de publicar unha biografía de Kraus, considerou que tamén reflectían que no fondo 'se sentiu horrorizado ante a guerra' pero critica a súa falta de valentía. 'Zweig era un pacifista que carecía da carraxe para manter as súas propias conviccións', escribiu Timms en Karl Kraus, satírico apocalíptico: cultura e catástrofe na Viena dos Habsburgo (La Balsa de la Medusa, 1986).

'a totalidade dos seus escritos propagandísticos foi camuflada polos editores das súas obra completas' segundo Timss e os diarios nom se editan en España, nim tampouco a súa correspondencia con Romain Rolland.

pero o caso é que a influencia de Zweig é tan global que xa serve para unha cousa e a contraria, para o cosmopolitismo progresista de a morte da verdade, de Michiko Katutani, mais tamén para o mal disimulado nacionalismo do columnista conservador Douglas Murray en The Strange Death of Europe, onde a que se suicida directamente é Europa, oportunamente empurrada pola tríada de inmigración, identidade, Islam, que serve de subtítulo ao libro.

@xindiriz