Plácido Castro, no Día Internacional da Tradución

Plácido Ramón Castro del Río (Corcubión, 1902 - Cambados, 1967) será un completo descoñecido para moitos galegos. Entre moitas outras cousas (político, poeta, ensaista, profesor ou periodista) foi tradutor. É por iso que é axeitado lembrar hoxe, o Día Internacional da Tradución (honrando a Xerome, o primeiro en traducir a Biblia ao latín) algo da súa peripecia.

En setembro de 1933, en plena II República, representou ao Partido Galeguista no Congreso de Nacionalidades Europeas celebrado no Hotel Savoy de Berna. Alí leu, primeiro en galego e logo en inglés, unha declaración na que se proclamaba Galiza como nación. Por suposto foi represaliado durante o franquismo, sendo exiliado en 1940 a residir a máis de 100 kms do seu fogar; escolleu Vigo pero en 1949 xa se instalara en Londres, fuxindo da asfixia cultural e política que paralizaba a nosa terra. Alí traballou para a BBC, contribuíndo a consolidar unha programación en galego; nunha ocasión ao ser preguntado en antena, "cal é a calidade máis digna da ánima humana?", repondeu, "a tolerancia".

A súa familia enviárao e estudar a Glasgow dende os seis anos ata rematar estudos de filoloxía inglesa. As súas primeiras traducións de poemas irlandeses, escoceses e ingleses de autores entón descoñecidos pero agora figuras chave coma Yeats ou Blake apareceron en galego en El Pueblo Gallego, Diario de Pontevedra ou a revista Céltiga. É, por tanto, un pioneiro. Durante a República, 1935, colabora cos Vilar Ponte ao traducir, na Editorial Nós, Teatro irlandés. Dous folkdramas de Yeats.

En 1949 publica en Buenos Aires, Editorial Alborada, Poesía inglesa e francesa verquida ao galego, en colaboración con Lois Tobío e Delgado Gurriarán. E na súa última etapa, xa en Galiza dende finais dos anos 50, publica a primeira tradución do inglés ao galego de As Rubáiyat, obra persa do século XI de Omar Kayyam.

Tamén deixou apuntes teóricos e cría que a tradución poría o galego en igualdade co resto de linguas e potenciaría a primeira opción da disxuntiva que marcou as súas dúas vidas, antes e despois da guerra: "cosmopolita ou castelán de imitación". Quizás esta disxuntiva valga para todos os que nos sentimos galegos.

Existe unha fundación que leva o seu nome; tamén o Premio Plácido Castro de Tradución, convocado anualmente; e en 1997 publicose Plácido Castro. Humanista, liberal, cosmopolita: símbolo da universalidade do nacionalismo galego de Xulio Ríos Paredes en Ir Indo Edicions. Á súa figura, polo tanto, ten tido certo recoñecemento, un proceso non exento de problemas, como reflicte a poblemática xurdida coa colocación dunha placa conmemorativa na fachada do edificio da rúa Reconquista de Vigo que foi o seu fogar durante anos.

BIBLIOGRAFÍA:
PONTEVEDRA, Silvia R.: "El segundo destierro de Plácido Castro", El País, 26 xuño de 2009.
REINERO, David: "As vidas verquidas do tradutor Plácido Castro", El País, 30 setembro 2011.
"Vilagarcía conta dende hoxe cunha rúa dedicada a Plácido Castro en Carril", Xornal de Galicia, 1 novembro 2009.