luns, 29 de outubro de 2018

Umberto Eco e os catorce indicios de fascismo

imaxe tirada de 'el centinela'

Umberto Eco medrou no réxime fascista de Mussolini, ‘certamente unha ditadura, pero nom totalmente totalitaria, nom pola súa brandura mais pola fraqueza filosófica da súa ideoloxía. ao contrario do que se pensa, o fascismo en Italia nom tiña unha filosofía distintiva. tiña, sem embargo, estilo, ‘un xeito de vestir – bastante máis influínte, coas súas camisas negras, que Armani, Benetton ou Versace nunca vaian ser’.

o humor negro do comentario indica un consenso crítico sobre o fascismo, que, como forma de nacionalismo extremo que é, adquire as características da cultura nacional que o orixina.

pode que sexa excesivo que unha soa palabra se poida referir a tantas manifestacións culturais de autoritarismo, por toda Europa e incluso Sudamérica. Italia tería sido ‘a primeira ditadura de dereitas que se fixo dona dun país europeo’, e pasou a denominar o sistema político. pero o que estraña a Eco é ‘por que a palabra fascismo se converteu nunha sinécdoque, é dicir, unha palabra que podería usarse para diferentes movementos totalitarios’. por dicir algo, o fascismo era un totalitarismo pouco definido, unha amalgama de diferentes ideas políticas e filosóficas, un avesporeiro de contradicións.

mentres Eco cre firmemente que so houbo un nazismo, ‘o xogo fascista pode xogarse de maneiras distintas, e o nome do xogo nom cambia’. Eco reduce as calidades do que chama ‘fascismo arquetípico’ ou ‘fascismo eterno’ a catorce características ‘típicas’, que nom se poden organizar sistemáticamente: contradinse e son típicas doutros tipos de despotismo ou fanatismo. pero abonda que unha delas estea presente para que o fascismo vaia medrando en torno a ela.

1. o culto á tradición – ‘só hai que observar o programa de todos os movementos fascistas para atoparnos cos pensadores tradicionalistas máis importantes. a gnose nazi foi alimentada por elementos tradicionalistas, sincréticos e ocultistas’.

2. o rexeitamento da modernidade – ‘a Ilustración e a Idade da Razón son consideradas como o comezo da depravación moderna. neste sentido o fascismo arquetípico pode definirse como irracionalismo’.

3. o culto á acción pola acción – ‘actuar é algo belo en si mesmo, e debe facerse antes, ou sen, reflexión previa. pensar é un xeito de castración’.

4. disentir é traizón – ‘o espírito crítico fai distincións, e distinguir é un sinal de modernidade. na cultura moderna a comunidade científica valora disentir como maneira de mellorar o coñecemento’.

5. medo ás diferenzas – ‘o primeiro atractivo dun movemento fascista é un chamado contra os intrusos. o fascismo arquetípico é racista por definición’.

imaxe tirada de 'wikipedia'
6. apelación á frustración social – ‘unha das características máis típicas do fascismo histórico era o chamado á unha clase media frustrada, unha clase que padece crise económica ou se sinte humillada politicamente, e atemorizada pola presión de grupos sociais inferiores’.

7. obsesión polas conspiracións – ‘os seguidores deben sentirse asediados. o xeito máis doado de resolver a conspiración é apelar á xenofobia’.

8. o inimigo é tanto forte como feble – ‘mediante un continuo cambio no enfoque retórico, os inimigos son simultaneamente demasiado fortes e demasiado febles’.

9. o pacifismo equivale a negociar co inimigo – ‘para o fascismo arquetípico nom hai loita pola vida mais, pola contra, a vida vívese para loitar’.

0. desprezo polos febles – ‘o elitismo é un aspecto típico de calquera ideoloxía reaccionaria’.

1. todos somos educados para converternos en heroes – ‘na ideoloxía do fascismo arquetípico, o heroísmo é a norma. este culto ao heroísmo está estreitamente ligado ao culto á morte’.

2. machismo e armas – ‘o machismo implica tanto desdén polas mulleres como intolerancia e condena dos hábitos sexuais nom standard, desde a castidade á homosexualidade’.

3. populismo selectivo – ‘no noso futuro haberá un populismo de tv ou internet, no que a resposta emocional dun grupo selecto de cidadáns será representada e aceptada como a Voz do Pobo’.

4. o fascismo arquetípico fala unha neolingua – ‘todos os manuais escolares nazis ou fascistas facían uso dun vocabulario empobrecido, e unha sintaxe elemental, para limitar os instrumentos do razoamento complexo e crítico’.

o texto completo do que se tirou esta listaxe abreviada está dispoñíbel en the NY Review of Books
tradución mala por @xindiriz

Ningún comentario:

Publicar un comentario